دهه فجر


عَلَیْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّكُمْ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ اذْكُرُوهُ كَما هَداكُمْ وَ إِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّین.
گناهى بر شما نیست كه از فضلِ پروردگارتان (و از منافع اقتصادى در ایّام حج) طلب كنید (كه یكى از منافع حج، پى ریزىِ یك اقتصادِ صحیح است). و هنگامى كه از «عرفات» كوچ كردید، خدا را نزد «مشعَر الحرام» یاد كنید! او را یاد كنید همان طور كه شما را هدایت نمود و قطعاً شما پیش از این، از گمراهان بودید. (سوره مبارکه بقره آیه 198)
کتابها مینویسند: عرفات اسم دورترین جاى مناسك حج است از مكّه، و آنجا را عرفات نامیدهاند چون خود در بلندى قرار گرفته و كوههاى آن نیز مرتفع است، یا از باب اینكه ابراهیم علیه السلام، آنجا را معرفى كرده به نحوى كه جبرئیل آن را به او توصیف كرده، یا اینكه جبرئیل در همین مكان به آدم علیه السلام گفت: اعتراف به گناهت بكن و مناسك را بشناس، یا چون آدم علیه السلام و حوّا در آنجا همدیگر را ملاقات كردند و هر كدام دیگرى را شناختند، یا اینكه روزى كه در آنجا وقوف مىكنند روز عرفه است. به این علت عرفه را، عرفه نامیدهاند كه ابراهیم علیه السلام در آن روز فهمید و دانست كه خواب ذبح فرزند رحمانى بوده نه شیطانی.1
با تو میگویم
میگفت آرزوی هر چیزی بهتر از خود آن است. شوق رسیدن شیرین تر از خود رسیدن است. بعد از حجی که رفت و ما دیگر او را حاج آقا صدا میزدیم؛ همیشه همین را میگفت. میگفت شبهای قبل از سفر که بیخواب دیدار بوده است لذیذتر از خود سفر بوده است. میگفت سفر حج عالی است، هر کسی باید یک بار خودش را بسپارد به موج جمعیتی که همه شور طواف دارند؛ یکبار باید نگاهش بیفتد به آن مکعب بینظیر. اما شوق رفتن و رسیدن چیز دیگری است. حال دیگری دارد. این روزها که همه شبکههای تلویزیون روایت حج و لبیک میکنند و از در و دیوار تصویر کعبه میبارد، این روزها که همسایهها پشت سر هم آش پشتپا میآورند، دلم بیقرار است. حتی اگر این شوق، شیرینتر از خود رسیدن باشد، حتی اگر تصویر ذهنی من باشکوهتر از اصل ماجرا باشد؛ دلم سفر میخواهد.
شاید این حرفهایی که روی دلم سنگینی میکند ربطی به آیه بالا نداشته باشد، شاید خوب نباشد گفتنش، شاید حتی خیلی بد باشد، اما آنقدری که شوق عرفات دارم، شور مسجد شجره و مشعر الحرام در من نیست. فرصت محرم شدن را حاضرم دو دستی به پیرزنی هدیه کنم که خانهاش دو خانه با ما فاصله دارد و دمدمه ذیالحجه حالش دیدن دارد. حاضرم تنها یک صبح تا عصر عرفه در عرفات، سهم من از حج باشد. اینها را بغض میگویم و میدانم آرزوی محالی است برای مثل منی، چشم بستن و باز کردن و عرفه عرفات را دیدن. اما هیچ جای دیگری، هیچ روز دیگری به قدر عرفات دل آدم قرص نیست به بودنش. یعنی نمیتواند باشد. روزی که بیهیچ شک و کوچکترین تردیدی، در همان هوایی نفس میکشی که او – عجل الله تعالی فرجه الشریف - نفس میکشد. در همان خاکی قدم میگذاری که او – عجل الله تعالی فرجه الشریف - قدم گذاشته است… همان روز همان ساعت اصلا. از کنار کسانی میگذری که ممکن است یکی از آن همه، او -عج - باشد. دعایی را میخوانی که یقین دارد همان ساعت او – عج - مشغول خواندن دعاست. برای آمدن کسی – عج - دعا میکنی که همان جاست. کنار دستت نشسته باشد اصلا شاید. آنقدری که حسرتخورده عرفاتم شاید حسرت دیدار بیت الله را نداشتهام. خدا مرا ببخشد، نشنیدهام بگیرد، به حق هشت و چارش نادیده بگیرد این حرفهای مرا. این ها بد است. اصلا شاید غیر قابل انتشار باشد، اما دل آدم مجاز و غیر مجاز نمیشناسد؛ وقتی هوایی میشود.
یادم بماند:
یادم باشد و یادت نرود از خدای بسیارها، کم نخواهم. عرفات و مشعر و بیت اللهها بخواهم.
این درحالی است که درآن سوی ماجرا موج گسترده تبلیغات محصولات جنسی و داروهای تقویت قوای جنسی به صورت گسترده در فضای مجازی، ایمیل ها، وبلاگ ها و سایت های اینترنتی هم مشاهده می شود. در این تبلیغات گسترده به گونه ای بزرگنمایی می شود که افکار عمومی تصور کنند تنها یک معضل و مشکل در ایران وجود دارد و آن هم مربوط به مسائل جنسی است!
شاید درماه های گذشته در زمان استفاده ازاینترنت با ایمیل ها و پیام های تبلیغاتی مواجه شده اید که محتوای تمام آنها تبلیغ محصولات جنسی و یا فیلم های آموزش بهداشت جنسی و روابط زناشوئی است.

اینگونه ازآگهی های اینترنتی همواره با تصاویری از زنان و دختران جوان همراه است که به صورت نیمه عریان دربرابرمخاطب قرارگرفته اند.
اما این تمام ماجرا نیست، آنچه که بیش از پیش خبرسازشده موج تبلیغات داروهای عجیب وغریب افزایش توان جنسی درشبکه های ماهواره ای است که گویا پایش به برخی داروخانه ها هم بازشده است. این روزها تنها کافی است درزمان مراجعه به داروخانه به تبلیغاتی که روی گیشه قرارگرفته دقت کنید. موج تبلیغات و فروش وسایل جنسی در داروخانه ها به جایی رسیده که بدون هیچ ضابطه و یا قانون مشخصی، اینگونه وسایل تبلیغ و درقالب بروشورهای تبلیغاتی بین مردم و به ویژه جوانان دست به دست می شود!
به موازات توزیع برشورهای تبلیغاتی در داروخانه ها به تازگی سودجویان ازفضای نامناسب تبلیغ وسایل جنسی درکشوربه سود خود استفاده کرده و با انتشار و توزیع فیلم ها و کلیپ هایی تحت عنوان «آموزش مسائل جنسی» به دنبال کسب درآمد ازاین طریق هستند.جالب اینجاست که توزیع کنندگان این فیلم ها برای فروش بیشتر و پوشش برنامه های غیرقانونی خود برای تبلیغ محصولات ازجملاتی نظیر«آموزش مسائل جنسی ویژه افراد بالای 18 سال» و یا «دارای مجوز رسمی از وزارت ارشاد» در سایت ها و برگه های تبلیغی استفاده می کنند.علاوه براین بسیاری ازاین فیلم ها به راحتی ازطریق اینترنت و به ویژه سایت های مستهجن قابل مشاهده و دریافت است و می توان ضمن تماس با یک شماره تلفن همراه، وسایل جنسی و یا فیلم های آموزشی را درعرض چند ساعت سفارش داد.
بی شک اطلاع رسانی درباره روش های ارتباط بهترهمسران درمسائل زناشویی مفید و سودمند است، اما افزایش لجام گسیخته و همگانی شدن اینگونه تبلیغات به دلیل اطلاعات ناکافی مردم و به ویژه جوانان ازمسایل جنسی باعث سوءمصرف و مشکلات دیگری خواهد شد که به طورقطع ازناتوانی های جنسی پرخطرتراست.

شواهد موجود ازتوزیع وسایل و فیلم های آموزش مسائل زناشوئی دربازارنشان می دهد که نه تنها برای کنترل واردات این محصولات و تبلیغ آنها ازطریق سایت های اینترنتی تلاش هایی درجریان نیست، بلکه لینک های تبلیغی اینگونه ازمحصولات بیشترازطریق سایت های مبتذل و مستهجن دراختیارکاربران قرارمی گیرد.
اظهارات چندی پیش مدیرکل دفتر تبلیغات و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم موید این موضوع و نگرانی بخش های مختلف ازگسترش بی رویه و توزیع بدون ضابطه این محصولات است.
به گفته علیرضا کریمی به وجود اینکه داروخانهها، یک مکان عمومی محسوب میشوند و براساس قانون تبلیغات کشوری انجام تبلیغات غیراخلاقی که حریمهای شرعی و عرفی جامعه را رعایت نکند، ممنوع است، اما این روزها شاهد انواع و اقسام “تبلیغات شنیع و غیراخلاقی ” بهصورت کاملا آزاد و بدون قید و شرط درداروخانهها هستیم.
بنابراظهارات وی درحال حاضرانواع تبلیغات رنگی و بیشرمانه برای تبلیغ کالاهای “جنسی ” بهصورت علنی و آزادانه در سطح داروخانههای کشور انجام میشود و اگرجلوی این رویه غیراخلاقی گرفته نشود، مشخص نیست که در آینده بانیان اینگونه از تبلیغات به چه سبک و شیوههای جدیدی برای تبلیغ این قبیل لوازم آرایشی و زیبایی روی خواهند آورد.
به تصریح مدیرکل اطلاعرسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درصورتی که وزارت بهداشت با این رویه غیرقانونی و غیراخلاقی داروخانهها برخورد لازم و قانونی را نکند، دفترتبلیغات مجبور می شود این موضوع را از طریق دستگاه قضایی و انتظامی پیگیری کند و درصورت تکرار، امکان پلمب شدن اماکنی که مرتکب این شیوه تبلیغات غیرقانونی شدهاند، وجود دارد.
شاید دروهله اول تاکید دستگاه متولی امورفرهنگی درکشوربه سازمان هایی همچون وزارت بهداشت اقدامی شایسته برای کاهش اینگونه از تبلیغات باشد، اما آیا به راستی تذکرقانونی و یا برخورد قضائی و انتظامی می تواند هجمه گسترده این تبلیغات بی رویه محصولات جنسی را کاهش دهد و آیا مدیران فرهنگی کشوردرمقابل هجمه گسترده تبلیغات آنلاین اینترنتی و برنامه های سازمان یافته سایت های مبتذل برای تبلیغ این محصولات چه برنامه ای دارند ؟!

به باوردکترامیرحسین بانکی استاد دانشگاه و عضوهیات علمی زمانی که در جامعه سازو کار صحیح و اصولی برای آموزش یک موضوع وجود نداشته باشد، به تدریج و درگذر زمان با گسترش ارتباطات نیاز افراد به کسب اطلاع درباره آن موضوع دو چندان افزایش می یابد بانکی با بیان این مطلب می گوید: درچنین مواردی با توجه به ضعف آموزش و ناکافی بودن اطلاعات افراد به ویژه جوانان دست های پنهانی برای کسب درآمد و انحراف موضوع وارد بازی می شود.
به گفته وی، دربحث مسائل و آموزش های جنسی هم درحال حاضرهمین اتفاق درجریان است، به علت نبودن متولی آموزش اینگونه از مسائل درجامعه و نیازدو چندان جوانان و به ویژه زوج های جوان برای کسب اطلاعات لازم از یک طرف محصولات جنسی به راحتی از طریق داروخانه ها تبلیغ وعرضه می شود و از سوی دیگر، سایت های مستهجن برای کسب درآمد و ازآن مهمتر جذب مخاطب اقدام به قراردادن تبلیغات در این سایت ها می کنند.
بنابراظهارات این استاد دانشگاه، درحال حاضرآموزش مسائل جنسی در جامعه تابوشده و زمانی که بحث مسائل جنسی به میان می آید همه جانب احتیاط را در نظر می گیرند، درصورتی که بسیاری ازمشکلات جنسی زوج های جوان به علت ناآگاهی و دسترسی به اطلاعت نادرست است.
این استاد دانشگاه تاکید می کند: آموزش صحیحی و اصولی به زوج های جوان، ازبین بردن ترس جوانان برای مطرح کردن اینگونه مسائل درخانواده ها و کنترل شدید سایت های اینترنتی ازجمله راهکار های کاهش آسیب های ناشی ازتبلیغاتی غیر قانونی جنسی درکشوراست.
منبع: وبسایت خبرنگار اجتماعی
“هر کس راهی برای رسیدن به خدا دارد. این راه، مجزا و متفاوت از دیگری است. هر انسانی بدون توجه به دین خاص، میتواند راه خودش را برود و حتی نیازی به دین خاصی مثل اسلام نیست. در آخر همه به کمال میرسند. مگر این روایت نبوی را نشنیدید که “الطرق الی الله بعدد نفوس الخلایق"؟ پس چرا دنبال شریعت و دین خاص هستید؟ استاد هم راهی به سوی خدا به ما نشان داده است که حق است.”
گوینده این جملات، یکی از طرفداران حلقه است که حدود دو سال در این کلاسها شرکت میکند و یکی از مسترهای عرفان حلقه نیز به شمار میرود و دیگران را برای عضویت در این گروه تشویق میکند. او نیز مانند سایر طرفداران عرفان حلقه، سعی دارد با چنین جملاتی از استاد خود، محمد علی طاهری دفاع کند. یعنی استاد، راه شخصی برای رسیدن به کمال دارد که مطابق با شریعت محمدی (ص) نیست و طبق این جمله، تعداد راههای رسیدن به خدا به تعداد انسانهاست. پس راه استاد میتواند جدای از دین اسلام نیز کامل و صحیح باشد. این مدل از تفکر، مرتبط با مباحث معرفتی گستردهتری از جمله نجات و کمال انسان است. بدین ترتیب روشن شدن این بحث میتواند افقهای معرفتی دیگری را روشن سازد.
راه کمال
در جامعه امروز ما، کسانی مدعی هستند که بهسادگی انسانها را در سایه کمال به سعادت و رستگاری میرسانند و پرسش بشر، از آرامش روانی و معنویت را پاسخگو هستند. اینان برای رسیدن به این هدف، راه متفاوت و در عین حال عجیب و غریبی را طی میکنند. به عنوان نمونه عرفان سرخپوستی، استفاده از گیاهان توهمزا را پیشنهاد میکند و عرفانهای شرقی، تمرکز ذهنی و مدیتیشن را توصیه مینمایند و… در این میان، عرفان حلقه هم اتصال با شعور کیهانی را تنها راه نجات میداند.
هر کدام از اینها، راه خود را کاملتر از بقیه معرفی میکنند و بقیه را کنار میزنند. اما به واقع کدامیک از این راهها، ما را به مقصد میرساند؟ از طرفی امکان ندارد که بتوان در عقیده، همه را دنبال کرد و آداب و مناسک همه را انجام داد؛ زیرا اصلاً قابل جمع با هم نیستند. پس حقیقتاً کدامیک درست است؟
برخی به این گفته استناد میکنند که “الطرق الی الله بعدد نفوس الخلایق". و میخواهند با توجه به این جمله، اثبات کنند که هر انسانی در مسیر کمال، راه خاص خود را دارد و باید ببیند که کدام با امیال و سلایق شخصی او سازگارتر است؟ بر این اساس لزومی ندارد که به شریعت خاص پایبند بود و انجام مناسک شرعی اسلامی هم ضرورتی ندارد. به بیان دقیقتر آنها انجام عبادات شرعی را مورد تردید قرار میدهند.
بزرگانی از عرفا در مورد این جمله بیانهایی دارند که میتواند زوایای بحث را بهخوبی روشن کند. به عنوان نمونه بانو مجتهده «امین اصفهانی» که در سیر و سلوک به مقامات والایی رسیده است، در کتاب سیر و سلوکش ترجمه این جمله را میآورد. البته وی آن را روایت نمیداند و توضیح میدهد که دو نوع طریق داریم. یکی طریقت ظاهری است که برای همه افراد یکسان است و آن طریقت، انجام شریعت اسلامی است. شریعتی که از سوی خداوند و از طریق پیامبر خاتم(ص) آمده است. از منبعی صادر شده است که محدودیتهای ادراکی بشری را ندارد. این شریعت تمام ابعاد انسان را در نظر گرفته و بعد دستوری مطابق آن ارائه داده است و همه مکلف به انجام آن هستند.
طریق دیگر، طریقت باطنی است که افراد با هم تفاوت دارند و این تفاوت به تناسب ظرفیت وجودی و شرایط زندگی فرد است؛ چراکه انسان از میان رفتوآمدها و شرایط زندگی خود به اوج کمال میرسد. به عبارت روشنتر علاوه بر مراعات شریعت ناب محمدی(ص)، باید مطابق زندگی خود به کمال برسد. رفتارها و کنشهایش را با اطرافیان، تنظیم نماید. نقشهایش را در زندگی دنیایی به خوبی بشناسد و حقوقی را که موظف به انجام آن است، ادا کند. (بانو امین، ص33)
این عبارت، در کتابهای دیگر با این تعبیر آمده است که"الطرق الی الله بعدد انفاس الخلایق". در «جامع الاسرار»، «سید حیدر آملی» آن را روایت نبوی دانسته است. (سید حیدر آملی، ص95) سید حیدر این جمله را در بحث صراط المستقیم میآورد و آن را توضیح میدهد. میتوان گفت در میان کتابهای معتبر قدیمی این تنها منبعی است که این جمله را یک روایت میداند. هر چند کتابهای دیگر این جمله را نقل کردهاند، آن را به عنوان روایت طرح نمیکنند؛ از جمله «مؤید الدین جندی» در شرح «فصوص الحکم» این عبارت را چنین بیان میکند “قال العبد قد علمت فی ما تقرر قبل، الطرق الی الله بعدد انفاس الخلایق". (مؤید الدین جندی،ص440) وی نیز این عبارت را روایت نمیداند.
سید حیدر آملی بحث را چنین شروع میکند که در اینجا شبههای دقیق و در عین حال نکتهای ظریف وجود دارد. عدهای از افراد منحرف از مسیر صراط مستقیم این کلام الهی را شنیدهاند که “و ما من دابة الا هو آخذ بناصیتها انّ ربی علی صراط مستقیم". اختیار تمام موجودات به دست اوست و او به راه راست هدایت خواهد بود. (سوره هود، آیه 56) و از سوی دیگر این سخن پیامبر اکرم(ص) را شنیدهاند که “الطرق الی الله بعدد أنفاس الخلایق". و با شنیدن این دو بیان گمان کردند که همه خلایق و حتی تمام موجودات در صراط مستقیم هستند و هر کدام نسبت یکسانی با خداوند متعال دارند و در این مسیر هیچکس بر دیگری برتری ندارد. حتی انبیاء و اولیاء هم از بقیه با فضیلتتر نیستند. علاوه بر آنها علما و عارفین و فرشتگان مقرب نیز از این امر مستثنی نیستند. پس وجود احکام شرعی و قوانین الهی بیهوده است. در این نگاه توجهی به علم و عمل دیده نمیشود و به همه به یک چشم مینگرند. سید حیدر آملی پس از تبیین این شبهه کلامش را با عبارت"نعوذ بالله"به پایان میرساند و از افکار انحرافی به خدا پناه میبرد و بعد شبههای همانند این را طرح نموده و بر این باور است که این شبههها در نهایت گمراهی است و بزرگ ترین مفاسد و پرتگاهها میباشد. و رد این شبهه بر هر انسان عاقلی بهویژه اهل علم، واجب است. (سید حیدر، ص96)
در پاسخ بیان میدارد که مسیر حق، تنها یک راه است. کم و زیاد نمیشود و ذرهای تغییر در آن رخ نمیدهد. این راه ازلی و ابدی به زمان محدودی اختصاص ندارد. تمام عالم از جمله سنگ، درخت، حیوان، انسان، فرشتگان و جن تنها همین یک راه کمال را دارند. راه کمال جمادات و حیوانات، مربوط به شکل وجودی شان است. این آیه"قل کل یعمل علی شاکلته"به این مسئله اشاره دارد. کمال این موجودات، در مسیر کمال تکوینی شان است. یعنی هر کدام با توجه به ساختار وجودیشان رشد و نمو میکنند و در این مرتبه فرمانبردار الهی هستند. کمال تکوینی این موجودات خود بحث مستقلی میطلبد. اما موجوداتی که دارای عقل هستند، مانند انسان و جن با توجه به این ابزار، کارایی بیشتری دارند. به ویژه انسان با توجه به این که از تواناییها و استعدادهای ویژهای بهره مند است، تکالیف بیشتری به دوشش گذاشته شده است که با انجام این تکالیف الهی رشد و بالندگی بیشتری نسبت به دیگر موجودات پیدا میکند.
هر انسانی در مسیر الهی اوصاف الهی را پر رنگتر از بقیه نشان دهد، قرب و نزدیکی بیشتری با خدا پیدا میکند. اتصاف به این اوصاف الهی در پرتو مجاهدت و کسب کمالات علمی و عملی به دست میآید. پس هر کس با توجه به جایگاهی که در مسیر الهی برای خود ایجاد میکند، به مبدأ وجود نزدیک میشود. در هر صورت، راه یکی است که با تعبیر صراط مستقیم ذکر میگردد. سید حیدر در بیان صراط مستقیم میگوید:"روشن است که صراط مستقیم، راه توحید است و انحراف به راست و چپ، افراط و تفریط است که شرک جلی (آشکار) و خفی (پنهان) نامیده میشود… صراط مستقیم، همان راه توحید و شریعت محمدی است."(سید حیدر، ص99 و100)
صراط مستقیم، راهی است که تمام انبیای الهی بشر را به آن رهنمون شده اند و آن پرستش خدای یگانه است. به دلیل عدم آمادگی تمام مردم مسیر نبوت امتداد پیدا کرد و هر پیامبری، آمدن پیامبر بعدی را بشارت داد اما گمراهان که این امر را با مصالح نفسانی خویش در تضاد یافتند، دست به تحریف کتاب و سخنان پیامبرانشان زدند. در نهایت پیامبراکرم(ص) به عنوان خاتم زنجیره هدایت بشر، آخرین معارف را به گوش مردم رسانید. برای تیین بیشتر معارف الهی، بشارت اولیا و ائمه معصومین (ع) را داد. اما در این بین، گمراهان کارشکنی را کنار نگذاشتند و تا به امروز دست به شبهه افکنی زدند. به تعبیر سید حیدر در نهایت، خاتم اولیا که حضرت مهدی نام دارد، خواهد آمد و تمام کج رویها را به مسیر درست باز میگرداند.
یکی دیگر از کتاب هایی که این جمله را روایت نمیداند، کشف الضنون است که نویسنده، این جمله را ذکر میکند و در مباحث خود از آن کمک میگیرد. (نجم الدین کبری، ج 1، ص 786)
اما نقطه مشترک تمامشان این است که از جمله استفاده میکنند تا نشان دهند که راه حق یکی است و تعدد در این جا به معنای تعدد نفس هاست. به عبارت روشنتر راه رسیده به خدا یکی است اما به تعداد هر نفسی که خداوند با لطفش به ما عطا نموده است، میتواند به خدا نزدیک شد. هر نفس راهی است به سوی خدا. او که تمامی موجودات را خلق نمود، در پی آن است که به یک بهانه، بندگانش را به بهشت وصل فرا بخواند. از همین رو در هر لحظه و هر نفس بندگان را به سوی خود فرا میخواند. حال بندگان در هر لحظهای میتوانند به سوی وجود بی کرانش بال بگشایند. اما نکته این جاست که برای نجات و سعادت ابدی، تنها یک بزرگراه اصلی وجود دارد و هر راهی که به این بزرگراه ختم شود، به سر منزل مقصود میرسد. (علامه طباطبایی، ج1،ص 32) این بزرگراه در تبیینهای دینی ما صراط مستقیم نام میگیرد.
نویسنده: فاطمه مغیثی، دانشجوی دکتری ادیان و عرفان و طلبه سطح سه حوزه به نقل از وبلاگ نجات از حلقه
منابع
1. قرآن کریم
2. سید حیدر آملی، جامع الاسرار و منبع الانوار به انضمام رساله نقد النقود فی معرفه الوجود، با تصحیح و دو مقدمه هنری کربن و عثمان اسماعیل یحیی، انجمن ایرانشناسی و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، چاپ دوم، 1368ش
3. بانو مجتهده امین، سیر و سلوک؛ روش اولیاء و طریق سعدا، نشر نشاط، اصفهان، 1369ش
4. طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان فی القرآن الکریم، نشر بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با همکاری نشر فرهنگی رجا و انتشارات امیر کبیر، چاپ پنجم، ترجمه آیت الله مکارم شیرازی، 1370ش، ج1، ص32
رهبر انقلاب :
سیاست و گفتمان پیشرفت علمی با شتاب بالا یک سیاست بنیادی برای نظام است / پیشرفت واقعی یک کشور جز با علم امکان پذیر نیست.
“تسنیم”
پیام تبریک رهبر انقلاب در پی قهرمانی تیم ملی کشتی آزاد در مسابقات جهانی:
از اینکه با کوشش و جدیت خود دل مردم را شاد کردید متشکرم.
“تسنیم”
رهبر انقلاب:
من مخالف حرکت های صحیح دیپلماسی نیستم، بنده معتقدم به همان چیزی که سال ها پیش نامگذاری شد به “نرمش قهرمانانه” / کشتی گیری که به دلیل فنی نرمش انجام میدهد ، نباید یادش برود که حریف و دشمنش کیست.
“تسنیم”
رهبر انقلاب :
هیچکس در چشم دشمنان منفورتر از امام نبود، چون امام با بصیرت و قاطعیت ایستاده بود / هرکس که بایستد برای آنها منفور است / علت این دشمنی اشخاص نیستند بلکه هویت است.
“تسنیم”