نور الزهرا (سلام الله علیها)

فلسفه حرمت موسيقي

با پژوهشى اندك در قرآن و روايات و ديدگاه برخى از روان‏شناسان و پزشكان، مى‏توان موارد ذيل را از حكمت‏هاى حرمت موسيقى دانست:

1. زيان‏بخشى غنا بر اعصاب: به گواهى برخى از پزشكان، غنا و موسيقى آثار زيان‏بارى بر روى اعصاب دارد. در حقيقت غنایکی از عوامل مهم تخدير اعصاب به شمار مى‏رود. مواد مخدر گاهى از راه دهان و نوشيدن وارد بدن مى‏شوند (مانند شراب)؛ زمانى از راه بوييدن (مانند هروئين)؛ گاه از راه تزريق (مانند مرفين) و از راه حس شنوايى به جان و روان آدمى منتقل مى‏شود (مانند غنا و موسيقى). از اين رو بعضى از آهنگ‏ها چنان افراد را در نشئه فرو مى‏برد كه حالتى شبيه به مستى به آنها دست مى‏دهد. البته گاهى به اين حد و مرحله نمى‏رسد؛ ولى تخدير خفيف ايجاد مى‏كند و در پى آن آثار زيان‏بارى روى اعصاب بر جاى مى‏گذارد و شخص را دچار افسردگى و مبتلا به فشار خون مى‏كند. تفسير نمونه، ج 17، ص 24؛ الغنا فى الاسلام، ص 151.
بايد دانست كه هر موسيقى و آهنگى شايد براى اعصاب زيان‏بار نباشد؛ بلكه موسيقى تند و استفاده زياد و افراط در آن باعث تخدير اعصاب مى‏شود؛

2. گرايش به فساد: غنا و آواز مطرب و لهوى، انسان را به سوى شهوت و فساد اخلاقى مى‏كشاند و از راه پرهيزكارى باز مى‏دارد. مجلس غنا و موسيقى، معمولاً مركز مفاسد گوناگون است. در حديثى از نبى اكرم(صلى الله عليه وآله) آمده است: «غنا نردبان زنا است». «الغناء رقية الزنا»: بحار الانوار، ج 76، باب 99، (باب الغناء).
امام صادق(عليه السلام) فرمود: «خانه‏اى كه در آن غنا باشد، از فساد و فحشا مصون نخواهد بود». «بيت الغناء لاتؤمن فيه الفجيعة»: كافى، ج 6، (باب الغناء). و نيز: «غنا باعث پيدايش روح نفاق است». «الغناء يورث النفاق»: وسايل الشيعه، ج 12، باب 99، (ابواب مايكتسب به). روح نفاق همان آلودگى به فساد و كناره‏گيرى از تقوا است. در تفسير روح‏المعانى سخن يكى از سران قبايل را نقل مى‏كند كه به آنها مى‏گفت: از غنا بپرهيزيد كه حيا را كم مى‏كند؛ شهوت را مى‏افزايد؛ شخصيت را درهم مى‏شكند؛ جانشين شراب مى‏شود و همان كارى را مى‏كند كه مستى انجام مى‏دهد. به نقل از: تفسير نمونه، ج 17، ص 24.

3. غفلت از ياد خدا: قرآن يكى از عوامل گمراهى را «لهو الحديث». لقمان (31)، آيه 6.دانسته است. «لهو» چيزى است كه انسان را چنان مشغول كند كه باعث غفلت و بازماندن از كارهاى مهم‏تر شود. گوش دادن به غنا قساوت قلب مى‏آورد. امام صادق فرمود: «ان الملاهى تورث قساوة القلب»: مستدرك الوسائل، ج 13، ص 118.و در نتيجه باعث فراموشى خدا و معنويت مى‏شود. از اين رو در روايات اسلامى از «لهو الحديث» به «غنا» تفسير شده است. وسائل الشيعه، ج 12، باب 99، (ابواب مايكتسب به). چه اينكه شنيدن غنا و موسيقى آن چنان اراده را سست و غريزه جنسى شخص را تحريك مى‏كند كه از ياد خدا و قيامت باز مى‏ماند. در روايتى نبى اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود: هر كس به غنا و موسيقى (لهوى) گوش فرا دهد قطعه‏اى از سرب (روز قيامت) در گوش او آب مى‏شود. «من استمع الى اللَّه‏و يذاب فى اذنه الآنك»: وسايل الشيعه، ج 5، ص 348.و شايد اين تعبير كنايه از آن است كه گوش او از شنيدن سخن حق كر مى‏شود. با وجود اين پيامدهاى منفى معنوى آن حتى در ساير موارد نبايد كوچك شمرده شود.

منبع: احكام موسيقي، سيد مجتبي حسيني