چرا آیت الله تهرانی میتوانستند در عرصه اخلاق اسلامی حرف نو بزند؟
مرحوم حاج آقا مجتبی علم اخلاق شیعی را با اتکاء به یک روش اصولی و متکی بر منبع غنی و ارزشمند روایات ماثوره از جانب ائمه همام (علیهم السلام) به مفهوم واقعی کلمه “توسعه” دادند. اصولا نحوه مواجهه “درایتی" ایشان با جملات ائمه (ع) در حوزه اخلاق - که واقعا به دنبال فهم و درک عمق ظرایف و طرایف کلمات اهل بیت (ع) بود- در مقابل رویکرد “روایتی” که صرفا به نقل و روایت بیانات معصومین میپردازد، یک رویکرد فوق العاده ارزشمند و جالب توجه است. معتقدم یکی از مسئولیتهای سنگین شاگردان ایشان سوای از بحث انتشار منظم و منقح آثار اخلاقی ایشان، تلاش برای سامان مند نمودن و تدوین متد استنباطی و نحوه برخورد درایتی ایشان با آیات و روایات اخلاقی است.
من رمز توانایی خیره کننده مرحوم حاج اقا مجتبی در ارایه نگاههای نو و بدیع و توسعه مرزهای علم اخلاق در ادبیات شیعی را رویکرد درایتی ایشان به ایات و روایات اخلاقی و تلاش متدیک و مستظهر به دانش اصول ایشان برای استنباط فروع و دقایق اخلاقی از لابلای این منابع ارزشمند میدانم همان چیزی که دستور و نص فرمایش مولای متقیان امیر المومنین علیعلیه السلام نیز بوده است: علیکم بالدرایات لابالروایات (الحیوه-جلد 1-ص64)
هرچند این نگاه در بین علمای شیعه نگاه شاذ و نادری نبوده است، اما واقعیت این است که کسان زیادی نیز این سیره و سنت اصولی را در فضایی غیر از فقه به کار نبرده اند. امیدوارم مکتب استنباطات اخلاقی مرحوم حاج آقا مجتبی هم مدون شود و هم رهروان این مکتب بتوانند راه ایشان را در این زمینه استمرار بخشند