نور الزهرا (سلام الله علیها)

یکی از تفاوت های گناه با قوانین اجتماعی و قوانین مذهبی در این است که در اجتماع، تمامی مجازات ها برای نفس عمل(عمل انجام شده) در نظر گرفته می شود و همه توجه به روی عمل تحقق یافته است؛ یعنی کسی که کاری مخالف قوانین شرعی و اجتماعی انجام دهد، تحت پیگردهای کیفری و حقوقی قرار می گیرد.

اگر شما فکر سرپیچی از قوانین راهنمایی و رانندگی را داشته باشید، کسی شما را به خاطر این افکار مجازات نمی کند؛ زیرا اصلا کسی قادر نیست به افکار و ذهنیات شما دسترسی پیدا کند مگر اینکه خودتان افکارتان را بیان کنید. باز هم در صورت بیان افکار، کسی برای شما جریمه ای در نظر نمی گیرد. زمانی این جریمه برایتان نوشته می شود که شما در عمل کاری خلاف مقررات انجام داده باشید.
اما در دین اسلام تلاش های بسیاری شده تا از فکر و اندیشه گناه و لغزش هم جلوگیری شود، چون بر این باور است که اندیشه گناه، شخص را به گناه وادار می کند و کسی که اندیشه گناه را درسر می پروراند، تدریجا فردی گناه کار می شود. امیر المؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السلام) می فرمایند:
“فکر و اندیشه تو درباره گناه تو را به افتادن در آن می کشاند."(1)
وقتی شما به افکار مثبت و خوب فکر می کنید، نشاط و شادابی روحیه و جسم شما را فرا می گیرد. عکس همین برای افکار خراب و گناه صادق است. وقتی دائما به گناه می اندیشید، در ذهن خود مقدمات انجام آن را فراهم می کنید و در ذهن خود، در مقام عمل قرار می گیرید. همین امر به مرور زمان آن شادابی، صفا و پاکی روح شما را از بین می برد و کم کم به عمل شما هم سرایت می کند.
از آن جا که اسلام مجازات و پاداش اعمال را بر پایه اندیشه و نیت های فرد بنا نهاده است، در صدد آن است که به طور کلی تمامی سرچشمه های بدی و گناه را حتی از افکار آدمی خشک کند. با توجه به احادیث و روایات در اسلام،” نیت انسان بهتر از عملش است و نیت شخص گناهکار (وبدکار) بدتر از کار او می باشد، و هر انسانی بر اساس نیت خود کار می کند و پاداش می بیند."(2)و “خداوند در روز قیامت، مردم را براساس اندیشه ها و نیت های قبلی آنان محشور می کند."(3)
پاداش و کیفر اعمال انسان بر اساس نیت ها و اندیشه های آن ها است و هر انسانی فقط از آن چیزی که نیت کرده است بهره مند می شود.(4) امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:
“هیچ عملی جز به خاطر نیت و اندیشه آن پذیرفته نمی گردد."(5)

چرا اندیشه بهتر از عمل است؟
زید شحام می گوید:” به امام صادق(علیه السلام) گفتم: من از شما شنیدم که فرمودید: “نیت شخص مؤمن بهتر از عمل او است.” چگونه نیت از عمل بهتر می شود؟ امام(ع) فرمودند:"به این جهت که عمل گاهی به منظور ریا و خودنمایی به مردم انجام می گیرد؛ ولی نیت خالص برای پروردگار جهانیان است، برای همین خداوند عزوجل بر نیت، آن چنان عطا و بخششی می کند که بر عمل انجام نمی دهد. و جهنمیان برای همیشه در جهنمند چون که نیت های آنان در دنیا این بود که اگر همیشه در دنیا باشند از خداوند نافرمانی بکنند، و بهشتیان نیز در بهشت جاودانند به خاطر اینکه نیت هایشان در دنیا این بود که اگر همیشه زنده باشند از خداوند اطاعت نمایند. و هر دو گروه به خاطر نیت هایشان در جهنم و بهشت جاودانند."(6)

تأثیر اندیشه گناه
حضرت مسیح(علی نبینا و عیله السلام) به پیروان خود می فرمایند:
” موسی بن عمران(علی نبینا و علیه السلام) به شما دستور داد زنا نکنید. و من به شما امر می کنم که فکر زنا را نیز در خاطر نیاورید، چه رسد به اینکه عمل زنا را انجام دهید. هر کس فکر زنا کند مانند کسی است که در عمارت زیبا و رنگ آمیزی شده ای آتش روشن کند؛ که در این صوردت دود آتش رنگ خانه را تباه کند اگر چه خانه نسوزد."(7)

سخن پایانی
امام صادق(ع) در مورد تأثیر اندیشه به گناه می فرمایند:
“گاهی مؤمن اندیشه گناه می کند و همان سبب محروم شدن او از روزی می گردد."(8)

پی نوشت
1.غرر الحکم، ترجمه نگارنده، ج2، ص 296.  
2. رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم)؛ محاسن،برقی،ص 260.
3. امام صادق(علیه السلام)؛ همان.ص 262.
4. رسول خدا(ص)؛ وسایل الشیعه، ج 1، ص 68.  
5. وسایل الشیعه، ج1، ص 67.
6.همان.
7.بحارالانوار،ج1،ص 331.
8.همان،ج73، ص 358.

منبع:  رسولی محلاتی، سید هاشم؛ کیفر گناه و آثار و عواقب خطرناک آن، ویرایش دوم، مؤسسه بوستان کتاب قم، 1382، صص26-30